Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) 31 Ocak 2025 tarihinde aldığı kararla sürdürülemez dediği statükonun hamisi olduğunu bir kez daha göstermiştir. Küresel krizler ve insanlık trajedilerine karşı aldığı veya alamadığı kararlarla sorgulanan uluslararası sistemin en eski bileşenlerinden olan BMGK, 61 yıldır ajandasında bir uluslararası uyuşmazlık olarak yer almakta olan Kıbrıs sorununun mevcut haliyle devamını muhafaza etmeye yönelik “teknik tekrar” tutumunu da yinelemiştir.
Bu vesileyle, Kıbrıs Türk tarafı olarak, BMGK’nın daimi ve geçici üyelerine bu hatırlatmayı yapmayı gerekli görüyoruz.Diplomasiyle yürütülecek bir müzakere sürecinin en temel kuralı, uyuşmazlığın taraflarının en azından görüşecekleri zemin üzerinde anlaşmalarının gereğidir. Bu anlaşma da ancak, sorunun taraflarının ayrı ayrı rızalarının alınmasıyla sağlanabilir. Kıbrıs Türk tarafı defaten başarısızlığa uğramış olan federal çözüm modelinden rızasını çektiğini 2021 yılında Cenevre’de düzenlenen gayri resmi zirvede BM’ye, Rum liderliğine ve ilgili diğer taraflara iletmiştir. Bu gerçekler ışığında Sayın Genel Sekreter de 6 aylık sürede görev yapacak bir Kişisel Temsilci atamış, görev süresi geçtiğimiz yıl 12 Temmuz’da dolan eski Kişisel Temsilci Sayın Holguin yeni ve resmi bir müzakere sürecine geçilebilmesi için iki taraf arasında arasında ortak zemin olmadığını tespit etmiş, bu saptama da BM Genel Sekreteri’nin 15 Ekim 2024’te yaptığı yazılı açıklamayla kayda geçirilmiştir.
Bu saptamanın önemi şudur; Kıbrıs konusuna adil ve kalıcı bir çözüm bulunmak isteniyorsa, ki taraflar müzakere yoluyla bir uzlaşıdan yana olduklarını ifade etmişlerdir, tüketilmiş değil gerçekçi bir zemine geçilmelidir. Yarım asrı aşkın bir süredir statükonun kalıcılaşmasına yol açan, başarısızlığın simgesi haline dönüşen federasyon zemininin değişmesi şarttır. Kıbrıs konusunun çözümsüz olarak devam etmesinin en bariz nedenlerinden biri taraflar arasındaki statü eşitsizliğidir. Mevcut statükoyu 4 Mart 1964 yılındaki kararıyla yaratan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Rum liderliğine, bir yanılsama içerisinde Kıbrıs Türk Halkının temel insan haklarını ihlal etmeye devam etme cesareti vermekte, aldığı bu ve benzer kararlarla aynı zamanda tüm adada yetki ve otoritesi varmış gibi haksız ve hukuksuz şekilde davranma fırsatını da tanımaktadır. 51 yıl önce belirlenen mevcut sınırlar içerisinde iki Devlet olarak yan yana yaşayan taraflar, bu gerçekliğin masaya yansımasıyla ancak kalıcı ve adil bir uzlaşıya varabilir. Kıbrıs Türk tarafı sahadaki gerçeklerin masaya yansıyacağı bir uzlaşı modeli olan egemen eşitlik ve eşit uluslararası statü zeminini tam da bu nedenlerle ortaya koymuştur.
BM Genel Sekreter’in ev sahipliğinde 15 Ekim’de iki liderin gayri resmi bir akşam yemeğinde bir araya gelmeleri ertesinde Sayın Guterres’in yapmış olduğu açıklama, Kıbrıs konusunun geleceğine de ışık tutmaktadır. Sayın Gutteres açıklamasında ortak zemin konusunda iki ayrı pozisyon olduğu ve yeni ve resmi bir sürecin başlayabilmesi için taraflar arasında bir uzlaşı bulunmadığını net şekilde ortaya koymuştur. Sayın Genel Sekreter bu inkar edilemez olguyu İyİ Niyet Misyonu raporuna da yansıtmıştır. Hal böyleyken BMGK bu önemli unsura kararında yer vermeyerek gerçekleri saklama yoluna gitmiş, tüketilmiş zemin üzerine yarattığı kurguyu yansıtmaya devam etmiştir. Kıbrıs Türk tarafının rızası ve Kıbrıs Türk Halkının geleceği teknik tekrar içeren kararların tutsağı yapılamaz. Bu kararlar ancak ve ancak BMGK üyelerinin sürdürülemez dedikleri statükonun sorgulanmadan devam etmesini sağlar.
Yine 15 Ekim 2024’te uzlaşıldığı üzere Sayın Cumhurbaşkanımız 20 Ocak tarihinde Rum liderle yeni kapıların açılması tek gündemiyle bir araya gelmiş ve Kıbrıs Türk tarafının yapıcı önerilerini Rum lidere aktarmıştır. Orada karşılaşılan tablo şu an için yapıcı olmaktan uzaktır. Rum liderin güneyden güneye transit koridor talepleri yeni geçiş kapılarının açılması çalışmalarını zora soksa da Sayın Cumhurbaşkanı Akıncılar geçiş kapısının da açılmasını önererek önemli bir hamle yapmıştır. Rum liderin olmayacağını bildiği unsurlarda ısrarını devam ettirmemesi halinde bu konuda somut adımlar atılabileceği de açıktır. Eğer uluslararası toplum katkı yapmaktaki söylemlerinde samimiyse, bu konuda Rum liderliğini doğru yönde, olabilecekler yönünde adım atmaya teşvik edebilir.
BMGK, Pile’nin Kıbrıslı Türk sakinlerinin yirmi yılı aşkın bir süredir insani nedenlerden ötürü ihtiyaç duyduğu ve geriye kalan 1300 metresinin asfaltlanmasıyla tamamlanmış olacak Yiğitler Pile yolunu dahi bir al-ver meselesi olarak yansıtacak düzeye gelmiştir.
Bu durum, Kıbrıs’ın yakın tarihinde acı sonuçlarının defaten tecrübe edildiği üzere, BMGK’nın Kıbrıs Türk Halkını ilgilendiren insani konularda dahi haklının yanında duramama halinin bir tezahürüdür.
BMGK, yine kararda yer aldığı şekliyle, BM Genel Sekreteri’nin ev sahipliğinde gayri resmi genişletilmiş bir toplantının yapılacağını da memnuniyetle karşılanmaktadır. Hatırlanacağı üzere Sayın Cumhurbaşkanı bu önerisini geçtiğimiz yılın Eylül ayı sonunda Sayın Genel Sekreter’le gerçekleştirdiği ikili toplantıda yapmıştı. Önümüzdeki Mart ayı ortasında İsviçre’de Sayın Genel Sekreter’in ev sahipliğinde düzenlenmesi öngörülen genişletilmiş gayri resmi toplantıda iki Lider, İki Garantör Anavatan ve daha düşük düzeyde üçüncü Garantör ülke yer alacaktır. Kıbrıs Türk tarafı bu görüşmeye dair hazırlıklılarına yoğun şekilde devam etmektedir.
BMBG’nin KKTC’de iki kampı bulunmasına rağmen, sadece Rum liderliğinden aldığı rızayla ülkemizdeki faaliyetlerine de onay almış gibi bir yazım içeren bu kararın, BMGK’nın gerçeklerden ne kadar uzak olduğunun bir diğer örneğidir. Ülkemizdeki BMBG faaliyetlerinin bir yasal zeminle düzenlenmesi elzemdir. Buna yönelik önerimiz halihazırda BM tarafından değerlendirilmektedir. Bu süre zarfında BMBG, ülkemizdeki faaliyetlerini gösterdiğimiz iyi niyet çerçevesinde yürütecektir.
1963’ten itibaren sarih bir Rum devletine dönüşen “Kıbrıs Cumhuriyeti”ne kararda yapılan atıflar Devletimizi bağlamamaktadır. Rum liderliğinin, Kıbrıs Adası’nda 1974 tarihinde belirlenen kendi sınırları dışında fiilen veya yasal olarak otorite ve yetkisi bulunmamaktadır.
