İklim Siyasal ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi SİTA’nın düzenlediği, Yeşil Barış Hareketi, Biyologlar Derneği ve GİKAD’ın katkıları ile gerçekleştirilen SİTA Kuzey Kıbrıs İklim Zirvesi yapıldı.
Ülke siyasetinin zirvedeki isimlerinin katılımı ile gerçekleştirilen Zirve’de ; Lefkoşa İklim Sözleşmesi imzalandı, sunumlar gerçekleştirildi ve KKTC 1. İklim ve Çevre Ödülleri sahiplerini buldu.
Zirvede Lefkoşa İklim Sizleşmesi de İmzalandı.
“İklim krizinin ülkedeki etkilerini gözler önüne sermek, ülkesel önleme ve uyum stratejilerinin belirlenmesine katkı sağlamak, acil önlem planlarının oluşturulmasına zemin hazırlamak ve sivil toplum kuruluşları ve toplumla karar vericileri eyleme geçirmek” amacıyla düzenlenen Zirvede, “Lefkoşa İklim Sözleşmesi” imzalandı.
Başbakan ve UBP Genel Başkanı Ünal Üstel, Başbakan Yardımcısı ve DP Başkanı Fikri Ataoğlu ve Ana Muhalefet Partisi Lideri ve CTP Genel Başkanı Tufan Erhürman etkinlikte imza koyarken YDP Genel Başkanı Erhan Arıklı, Kazakistan Ziyareti nedeni ile İklim Sözleşmesi’ne bir gün önce imza atmıştı. Cumhurbaşkanı Ersin Tatar da sözleşmeyi destekçi olarak imzaladı.
İmzalanan Lefkoşa İklim Sözleşmesinde şu maddeler yer alıyor.
SITA KUZEY KIBRIS İKLİM ZİRVESİ
LEFKOŞA İKLİM SÖZLEŞMESİ
18 EKİM 2023, LEFKOŞA
Bizler, İklim Krizinin yönetilmesi ve tedbir alınması gereken bir sorun olarak kabul eden taraflar olarak, bugün alacağımız önlemlerin yarınlarımızı şekillendireceğinin bilinci ile ;
1. İklim Krizi ile Mücadele konularında ortak akılla çalışmayı,
2. Doğamızın, ormanlarımızın ve su kaynaklarımızın korunması adına gerekli tedbirleri zaman kaybetmeden almak için ihtiyaç duyulan tüm adımları atmayı,
3. Devletin tüm bakanlıkları ve kurumlarında iklim krizinin gerekliliklerinin gözeterek hareket etmeyi,
4. Bundan sonra kurulacak hükümetlerde, orman, doğal kaynaklar, iklim ve çevrenin aynı Bakanlık altında olması yönünde kararlılık göstermeyi,
5. İklim Krizi krizle ilgili çalışmalar yürüten daire, kurum veya birimlerde çalışacak yeterli sayıda uzman olmaması halinde, Eğitim Bakanlığı tarafından kontenjan ve burslarla bu alanda yetişecek insan sayısının artırmayı,
6. Fosil yakıt kullanımını azaltma hedefiyle, Hybrid ve elektrikli araçlara uygulanan vergilendirme sistemlerini teşvik edici hale getirmeyi,
7. Elektrikte yeşil enerjiye geçişi ve depolama sistemlerinin kullanımına yönelik çalışmaları hızlandırmayı,
8. Yenilenebilir enerji kaynaklarının(Güneş ve Rüzgar) kullanımının teşvik edilmesi için gerekli çalışmaları yapmayı,
9. İklim krizi bilincini ve farkındalığı artırmak adına, bilim insanları ve konusunda uzman Sivil Toplum Kuruluşlarının görüşleri doğrultusunda okul öncesi dahil tüm eğitim kademelerine iklim değişikliğinin önlenmesi ve adaptasyon süreçleri ile ilgili eğitim verilmesini sağlamayı,
10. Şeffaf ve denetlenebilir çevre bütçesi oluşturmayı ve toplanan kaynağı İklim Krizi Adaptasyonu ve Önleme çalışmalarında kullanmayı,
11. Yerel Yönetimlerin İklim Krizi ile ilgili çalışmalar yapma sorumluluğunu da dikkate alınarak, her belediyede İklim Krizi Masası kurulmasını ve belediyelerin aksiyon planlarını oluşturmasını teşvik etmeyi,
12. Her Belediyenin atık yönetimini daha etkin ve sağlıklı yapabilmesi adına ihtiyaç duyulan bilimsel temelli yöntemleri desteklemeyi ve yasa dışı çöp toplama alanlarını ıslah etme çalışmalarını desteklemeyi,
13. Belediyenin en az bir çeşit atığın geri dönüşüm projesini gerçekleştirebilmesini sağlamak adına gerekli çalışmaları yapmayı,
14. KKTC Meclisinden oy birliği ile geçirdiğimiz Paris Antlaşması ve Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve sözleşmesinin gereklerini yerine getirmeyi
Kuracağımız tüm hükümetlerimizin öncelikli hedefleri arasında tutacağımızı taahhüt ediyoruz.
Ünal Üstel , Başbakan ve UBP Genel Başkanı
Tufan Erhürman, Ana Muhalefet Partisi Lideri CTP Genel Başkanı
Fikri Ataoğlu, Başbakan Yardımcısı ve DP Genel Başkanı
Erhan Arıklı, Bayındırlık Ulaştırma Bakanı ve YDP Genel Başkanı
Sözleşmeyi imzası ile onurlandıran
Ersin Tatar, KKTC Cumhurbaşkanı
Zirve açılış konuşmaları ile açıldı.
Özdemir Tokel ; “Her alanda yeşil dönüşüm için şimdi harekete geçme zamanı”
Zirve’nin açılış konuşmasını yapan, SİTA Kurucu Başkanı Özdemir Tokel, Zirve Adına Manifesto niteliği taşıyan bir konuşma gerçekleştirdi. Özdemir Tokel konuşmasında;
“İklim değişikliği, insanlığın ve ülkelerin üzerinde yarattığı yaşamsal etkiler yüzünden, artık çok ciddi bir güvenlik sorunu haline dönüşmüştür. Bu yüzden, yaşananlara, artık sadece iklim değişikliği değil, iklim krizi demekteyiz. Çok yakın bir gelecekte gıdaya, suya, enerjiye ve daha pek çok şeye ulaşmada sıkıntı yaşayacağız. O yüzden iklim krizini konuşmak, artık bir seçenek değil bir zorunluluktur. Gezegenimiz, sanayi devrimi ile birlikte hızla ısınmaya başladı ve hala ısınmaya devam ediyor. Gelişen sanayi ve artan fosil yakıt kullanımı yüzünden 1850’lerden bu yana yeryüzünde ortalama sıcaklık yaklaşık 1.2 derece arttı. Bu ölümcül bir ısınmadır, ölümcül bir krizdir. Bilim insanlarının yaptığı araştırmalara göre;
Dünya 125 BİN yıldır, hiç bu kadar sıcak olmadı. Son 8 yıl kayıtlara geçmiş en sıcak 8 yıl oldu. Dünyanın akciğeri amazon ormanlarının %17’sini Su rezervlerimizin %20’sini daha şimdiden kaybettik. Her gün, onlarca canlı türü yok oluyor. Son 25 yıldır Görnland’daki buz tabakasında çok net görülen bir azalma var. Deniz seviyeleri hiç olmadığı kadar yükseldi. Sel, orman yangını, kuraklık, fırtına gibi felaketlerin yaşanma sıklığı son 30 yılda en az 3 kat arttı. Yaşanan tüm bu felaketler yüzünden her yıl ortalama 20 milyon insan göç ediyor ve iklim mültecisi oluyor. Peki buna bir çözüm bulmazsak ne olur? Felaket olur. İnsanlık yok olur.” dedi.
Herkesi İklim Krizi’ne yönelik harekete geçmeye çağıran Özdemir Tokel ;
“Küresel ısınmanın etkileri ile artan sıcaklık ve yaşanan kuraklık yüzünden, halihazırda cayır cayır yanan ormanlarımız 10 kat daha fazla yanacak. Orman varlığımız yok olacak. O uğruna canlarımızı feda etmeye hazırız dediğimiz topraklar yok olacak. Ortada uğruna can verilecek toprak kalmayacak. Bununla birlikte tarım da yok olacak. Kıtlıklar yaşanacak. Çok daha kırılgan coğrafyalarda yaşayan milyonlarca insan, iklim krizinin yarattığı etkiler yüzünden göç etmek zorunda kalacaklar. İklim göçü bizi de vuracak. Değişen iklim ve hava olayları sonucunda, şimdi yaşadığımız sellerin çok daha yıkıcı olanları ile yüzleşmek zorunda kalacağız. su rezervlerimiz yok olacak.. Verimli tarım arazilerimiz yok olacak, böyle devam ederse, 30 ile 50 yıl arasında, şu anda var olan bitki ve hayvan türlerinin 3’te 1’i yok olacak. önümüzdeki 50 yıl içerisinde 100 milyona yakın insan iklim krizine bağlı sorunlardan dolayı hayatını kaybedecek. Küresel Önlemler alınmazsa, Küresel ısınmanın esas yıkıcı etkileri görülmeye başlayacak. buzullar eriyecek, deniz suları yükselecek. Sahil kentlerimizin tamamı sular altında kalacak. Harekete geçmeliyiz çünkü; Her ülke kendi üzerine düşeni yapmazsa, karbon ayak izlerimizi dünyanın her yerine bırakmaya devam edersek. insanlığın evi yok olacak. Uzmanlar, Küresel çapta yaklaşık 500 trilyon dolarlık bir servetin olduğunu söylüyor. Dünya Ekonomik Forumu’nda yayımlanan rapora göre; eğer dünya fosil yakıtlar ve enerji tüketimi konusundaki bu şekilde devam ederse, önümüzdeki 50 yılda bunun dünya ekonomisine maliyeti 178 trilyon dolar olacak. Yani toplam servetimizin 3 te 1 i yok olacak. Peki bu krizden çıkış mümkün mü? Evet mümkün, Ama bilmeliyiz ki bu değişim kolay ve acısız olmayacak. Bu krizden kurtulmanın ilk adımı her şeyde olduğu gibi önce eğitim. iklim ve çevre bilinci konularının okul yaşamının önemli bir parçası olması şart. Bu konuda yep yeni bir vizyon geliştirmemiz şart. Dönüştürmemiz gereken ikinci alan ise ekonomi. Dünya Mevcut ekonomik sistemle devam ederek bu sorunu çözemez. Hiç durmadan üreterek, üstelik bu üretimi fosil yakıtlarla yaparak bu sorundan kurtulamayız. Krizden kurtulmak için, Ekonomik sistemimizi ve tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmeliyiz. Sürdürülebilir bir ekonomik sisteme geçmeliyiz. yeşil ekonomiye geçmeliyiz. Fosil Yakıt kullanımından vazgeçmeliyiz. Enerji Üretim Yöntemlerimizi değişmeliyiz. Enerji verimliliğine özen göstermeliyiz. Enerji harcamalarımızı düşürmeliyiz. Suyu verimli kullanmalıyız. Ormanlarımızı korumalıyız. Özetle Her alanda Yeşil dönüşümü sağlamalıyız. İklim Krizi ile mücadele, kamuya, ilgili aktörlere, akademisyenlere, sendikalara, STK’lara, iş insanlarına yani tüm kuruluşlara büyük bir sorumluluk yüklüyor. Bir araya gelmeli ve Katılımcı süreçlerle stratejilerimizi belirlemeliyiz. Bunun ilk adımlarını umuyorum bugün burada atacağız.” şeklinde konuştu.
Biz gezegenin hükümdarı değiliz diyen Özdemir Tokel;
“Biz bu gezegenin sadece bir parçasıyız. Onunla uyum içerisinde yaşama geri dönmeliyiz. Artık Zamanımız kalmadı. Zamanın harekete geçme zamanı olduğunu vurgulayan Özdemir Tokel; “Zaman çocuklarımıza yaşanabilir bir gelecek ve gezegen bırakma zamanıdır. Harekete geçen ve böylesi güzel etkinliklerin yaratmamıza vesile olan SİTA kurucularına, Zirvenin toplanmasını sağlayan tüm panelistlere, SİTA etkinlik koordinatörlüğü görevini üstlenen sayın Ayşe Onar’a, Genel Sekreter Alev Alp’e, Etkinlik Danışmanımız GİKAD temsilcisi ve Final Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Şerife Gündüz’e, Yeşil Barış Hareketi Başkanı Sayın Feriha Tel ve Yeşil Barış Hareketine, Biyologlar Derneği Başkanı Hatice Benan Biçentürk, Genel Sekreter Gizem Mulla ve Biyologlar Derneği’ne, GİKAD Başkanı İçim Çağıner Kavuklu’ya ve GİKAD’a, ülkemizin çevresine yaptıkları katkılardan dolayı ödül alan sivil toplum kuruluşlarına tamamına, hazırlanan Lefkoşa İklim Sözleşmesi’ne imza koyan meclisteki tüm siyasi parti teşekkür ediyoruz” diyerek konuşmasını tamamladı.
Fikri Ataoğlu ; Zirvede ortaya konanları biz yol haritamız olarak kabul edeceğiz.”
Zirvede ikinci sözü alan Başbakan Yardımcısı, Turizm Çevre Kültür Bakanı Fikri Ataoğlu, iklim değişikliğinin ciddiyetine işaret ederek, zirveyi düzenleyenlere teşekkür etti, iklim değişikliğine karşı KKTC olarak üzerlerine düşen görev neyse yapmaya hazır olduklarını söyledi. Ataoğlu, iklim değişikliğine yönelik atılan yasa düzenlemeleri ve diğer çalışmaları anlatarak, zirvede, orman yangınlarına karşı çalışmalar, sulak alanların, tarım alanlarının korunması için yapılacak çalışmaları bakanlık olarak yol haritası kabul edeceklerini, yapılması gerekenleri yapacaklarını belirtti.
Tufan Erhürman; KKTC’nin uzun vadeli planlama çalışmalarında iklim başlığı da olmalı”
CTP Genel Başkanı Tufan Erhürman, daha güzel bir çevre daha güzel bir dünya için çalışma yapan herkesi tebrik etti. Erhürman, savaşa işaret ederek, orada barbarlık yaşandığını, içinde çocukların bulunduğu hastanenin bombalandığını ve çocukların öldürüldüğünü belirterek, bunu kabul etmenin imkansız olduğunu vurguladı. Çocuklara güzel bir çevre ve güzel bir dünya bırakmak tartışılırken bir tarafta da barbarlık yaşandığını ifade eden Erhürman, bu yaşananların insanlıkla alakalı olamayacağını kaydetti. Erhürman, KKTC’nin dünyada küçük bir alana sahip olduğunu, ancak dünyada olacak olanlara karşı planlamaları şimdiden yapması gerektiğini, 5 yıl içinde ülkede deniz ve ormanların ne olacağının, tarım arazileri ve su alanlarının nasıl korunacağının önem taşıdığını vurguladı. Ülkede, çevre, deniz, orman alanlarının korunması, ülkenin her açıdan temiz tutulması için nüfus planlamasının önemli olduğunu ifade eden Erhürman, çevre üzerine bilinmeyen çok konu olduğunu, bu yüzden bugün düzenlenen zirvenin ülkenin ve çocukların geleceğine olumlu katkıları olmasını ve yeni ufuklar açmasını temenni etti.
Ünal Üstel ; Meclisten geçirdiğimiz Paris Sözleşmesi’nin gereklerini hep birlikte yapacağız.”
Başbakan Ünal Üstel de, savaşta insanlığın yitirildiğini, son olarak hastanenin vurulması karşısında da insanlığın daha fazla sessiz duyarsız kalmamasını temenni etti. Üstel, İklim Zirvesi’nin, iklim krizine işaret etmesi açısından önemli olduğunu, ülkede de bunun yakından hissedildiğini vurgulayarak, zaman kaybetmeden hep birlikte harekete geçmeleri gerektiğini kaydetti. Ülkede yeşil enerjiye geçiş için gereken adımları hükümet olarak attıklarını, ormanların korunması, yananların yerine yeni ağaçların dikilmesi, geleceğe yönelik planlamaların yapılması için gerekli çalışmaları yaptıklarını ifade eden Üstel, Paris Sözleşmesi gereklerini yerine getirmek için de harekete geçeceklerini söyledi. İklim krizinin en çok küçük ülkeleri etkilendiğini ifade eden Üstel, iklim değişikliğine karşı büyük ülkelerin küçük ülkeler kadar harekete geçmesi gerektiğini vurguladı, hayırlara vesile olmasını temenni ettiği zirveye destek veren herkese teşekkür etti.
“Ersin Tatar : Fosil yakıt sorununa çözüm bulunmalı”
Cumhurbaşkanı Ersin Tatar ise zirvenin, ülke için hayırlara vesile olmasını diledi, KKTC küçük bir alanda olsa da bölgede önemli bir yere sahip olduğunu belirtti. Tatar, bölgede yaşanan gelişmeleri devlet olarak yakından takip ettiklerini, bu çerçevede 100 kilometre ötede yaşanan savaştaki vahşeti şiddetle kınadı. Kıbrıs’ta da bu işin ciddiyetinin görüldüğünü, o yüzden Kıbrıs Türk halkının hakkının ve hukukunun korunması konusunda birlik olmanın önemini vurgu yapan Tatar, çevrenin korunmasının da önemine işaret etti. Tatar, devletin ve halkın çevreye duyarlılığının olduğunu ancak son zamanlardaki yapılaşmalara karşı gerekli adımların zamanında atılamadığını ifade ederek, halk sağlığı ve çevre bilinci için gerekli adımları atma zamanı geldiğini kaydetti. Anavatan Türkiye’den getirilen su projesinin, iklim değişikliğini önlemeye bir katkı olduğunu ifade eden Tatar, tarım alanında da bu suyun kullanılmasının daha da büyük önem taşıdığını belirtti. Ülkeye kablo ile elektrik gelmesiyle de bu katkının artacağını ifade eden Tatar, bu konuda Güney Kıbrıs’a da sürdürülebilir bir çevre için iş birliği teklifinde bulunduklarını, ancak kabul görmemelerinin anlaşılır olmadığını kaydetti. Tatar, ülkede yeşil enerjinin kullanılması veya desteklenmesiyle, ülkedeki fosil yakıt kullanılması sorununa da köklü bir çözüm bulunacağına inanç belirterek Türkiye Cumhuriyeti’nin de bu projeyi desteklediğini ifade etti, Güney’in zihniyetini anlamadığını söyledi. Bu zihniyetle bir anlaşma yapılmasının da mümkün olmadığını ifade eden Tatar, Güney’in su ve elektrik konusunda KKTC ile iş birliği yapabileceğini ama devlet olarak kabul göreceği düşüncesiyle bunu yapmadığını anlattı. Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, fosil yakıt sorununa çözüm bulunursa Kıbrıs adası olarak iklim değişikliğine katkı sağlayacaklarını ifade ederek, Cumhurbaşkanlığı olarak da çevre konularına katkıda bulunmak için gereken çalışmaları yaptıklarını, atıklardan kullanılabilir malzeme üretimi yapılabileceğini, enerji üretilebileceğine işaret etti. Konuşmaların ardından uzmanların sunumlarına geçildi.
Zirvede 10 sunum gerçekleştirildi.
Zirvenin Bilimsel Sunumlar bölümünde ; Açılış Sunumunu Prof.Dr. Şerife Gündüz
“6. Büyük Kitlesel Yokoluş” ismi ile gerçekleştirdi.
Gerçekleştirilen birinci panelde Prof Dr. Mustafa Altunç “Meteoroloji ve Mühendisliği Afetlerin Neresindedir?” , Prof.Dr.Serkan Abbasoğlu “KKTC ve Enerji: Kriz Bir Başarı Hikayesine Dönüşütü mü?” , Yrd.Doç.Dr. Bertuğ Akıntuğ “Küresel Isınma ve Klimatik Afetler(Kentsel Seller” Hatice Benan “Kıbrıs’ın Tehdit Altındaki Biyo çeşitliliği” Feriha Tel “İklim Krizi ve Adil Uyum” konulu sunumlarını gerçekleştirdiler.
İkinci Panelde ; İbrahim Alkan “Atık: İklimi Değiştiren Gizli Tehlike”, Ahmet İyigün “Orman Yangınları ve İklim Krizi”, Dr.Beste Oymen “Yaşamsal Bilinmezlik: İklim Krizi ve Gıda Güvencesi, İzlem Nizam“İnsan, Tarım ve İklim Değişikliği” konulu sunumlarını gerçekleştirdiler.
SİTA İklim Zirvesinde Kuzey Kıbrıs 1. İklim ve Çevre Ödülleri de dağıtıldı.
SİTA İklim Zirvesi’nde geliştirdikleri projeler ve yaptıkları çalışmalarla, iklim ve çevreye katkıda bulunan toplam 19 kurum ve sivil toplum kuruluşuna ödülleri takdim edildi.
Ödül alan Sivil Topluk Kuruluşu ve Kurumların Listesi ;
1. Yeşil Barış Hareketi
2. Biyologlar Derneği
3. Çevre Platformu
4. Karşıyaka Kültür ve Sanat Derneği
5. Çatalköy’ü Geliştirme ve Kültür Derneği
6. Lefke Çevre ve Tanıtma Derneği
7. Dipkarpaz Çevre Doğa Koruma ve Sosyal Aktivite Derneği
8. Spot
9. Kuşkor
10. Herdaim Dostlar Derneği
11. Yeşil Bilezik Projesi
12. Final Üniversitesi Yeşil Okullar Projesi
13.Gikad Yeşil Okullar Projesi
14.Gönyeli Alayköy Belediyesi
15. UKÜ Sürdürüleblir Kampüs
16. Taşkent Doğa Parkı
17. Karpaz Dostları Derneği
18. Sulak Alanlar Topluluğu